ৰামভক্ত হনুমানৰ প্ৰেমত পৰা দশনন ৰাৱণৰ কন্যা কোন আছিল, নল-নীলৰ লগত তাইৰ কি সম্পৰ্ক আছিল?
শ্ৰীৰাম, ৰামভক্ত হনুমান আৰু ৰাৱণৰ বধ সম্পৰ্কীয় বহু কাহিনী কেৱল ভাৰততে নহয়, ভাৰতৰ বাহিৰতো শুনা যায়। বাল্মীকি ৰামায়ণৰ বাহিৰেও বহু দেশত বিভিন্ন ৰামায়ণ ৰচনা কৰা হৈছে। ৰাৱণৰ কন্যাৰ বিষয়ে এনে দুটা ৰামায়ণ ৰচনা কৰা হৈছে। কেৱল এয়াই নহয়, ৰাৱণৰ কন্যা হনুমানজীৰ প্ৰেমত পৰাৰ কথাও উল্লেখ কৰা হৈছে। অৱশ্যে তুলসীদাসজীৰ বাল্মীকি ৰামায়ণ বা ৰামচৰিত মানসত ৰাৱণৰ কন্যাৰ কোনো উল্লেখ নাই। আজি আমি ক'ম ৰাৱণৰ কন্যাৰ লগত জড়িত কোনবোৰ কাহিনী ৰামায়ণত লিখা হৈছে।
বাল্মীকি ৰামায়ণৰ পিছত কেৱল দক্ষিণ ভাৰততে নহয়, বহু দেশত ৰামায়ণ নিজস্ব ধৰণেৰে লিখা হৈছে। এই ৰামায়ণৰ অধিকাংশতে শ্ৰীৰামৰ লগতে ৰাৱণকো যথেষ্ট গুৰুত্ব দিয়া হৈছে। সেইবাবেই শ্ৰীলংকা, ইণ্ডোনেছিয়া, মালয়েছিয়া, মালি, থাইলেণ্ড আৰু কম্বোডিয়াতো ৰাভাক সম্পূৰ্ণ গুৰুত্ব দিয়া হৈছে। থাইলেণ্ডৰ ৰামকিন ৰামায়ণ আৰু কম্বোডিয়াৰ ৰামকেৰ ৰামায়ণতো ৰাৱণৰ কন্যাৰ কথা উল্লেখ আছে।
ৰামকিন আৰু ৰামকেৰ ৰামায়ণৰ মতে ৰাৱণৰ তিনিগৰাকী পত্নীৰ পৰা ৭টা পুত্ৰ সন্তান জন্ম হৈছিল। ইয়াৰ ভিতৰত আছিল প্ৰথম পত্নী মন্দোদাৰীৰ পৰা দুজন পুত্ৰ মেঘনাদ আৰু অক্ষয় কুমাৰ। একে সময়তে ধন্যমালিনীৰ দ্বিতীয় পত্নীৰ পৰা অতিকায়া আৰু ত্ৰিশিৰা নামৰ দুজন পুত্ৰ সন্তান জন্ম হয়। তৃতীয় পত্নীৰ পৰা তেওঁৰ প্ৰহস্ত, নৰন্তক আৰু দেৱন্তক নামৰ তিনিজন পুত্ৰ জন্ম হয়। দুয়োখন ৰামায়ণতে কোৱা হৈছে যে ৰাৱণৰ সাতজন পুত্ৰৰ বাহিৰেও এগৰাকী কন্যা সন্তান আছিল, যাৰ নাম আছিল সুবৰ্ণামাচ্ বা সুবৰ্ণমৎস্য। কোৱা হয় যে সোণালী মাছটো চাবলৈ বৰ ধুনীয়া আছিল। তাইক সোণালী জলপৰী বুলিও কোৱা হয়। আন এখন ৰামায়ণ ‘অদভুত ৰামায়ণ’ত শ্ৰীৰামৰ পত্নী দেৱী সীতাকো ৰাৱণৰ কন্যা বুলি বৰ্ণনা কৰা হৈছে। বিস্ময়কৰ ৰামায়ণ মতে ৰাৱণৰ মৃত্যু হৈছিল নিজৰ কন্যাৰ ওপৰত কু-দৃষ্টিভংগীৰ বাবে।
থাইলেণ্ড-কম্বোডিয়াত কিয় সোণৰ মাছক পূজা কৰা হয়?
দশনন ৰাৱণৰ কন্যা সুবৰ্ণমৎস্যৰ শৰীৰটো আগতে সোণৰ দৰে জিলিকি আছিল। সেইবাবেই তেওঁক সুৱৰ্ণমচা বুলিও কোৱা হয়। ইয়াৰ আক্ষৰিক অৰ্থ হ’ল সোণৰ মাছ। সেইবাবেই থাইলেণ্ড আৰু কম্বোডিয়াতো যিদৰে চীনত অজগৰক পূজা কৰা হয়, ঠিক সেইদৰে সোণৰ মাছক পূজা কৰা হয়। অৱশ্যে থাইলেণ্ডৰ কোনো কোনো ঠাইত তেওঁক ঐতিহাসিক থাই চৰিত্ৰ টোছাকান্থাৰ কন্যা বুলিও বৰ্ণনা কৰা হৈছে। ৰামায়ণৰ পিছত কম্বনে দশম শতিকাত মহাকাব্য ৰামায়ণ ৰচনা কৰে, যিখন মহাকাব্য উজনিত অতি জনপ্ৰিয় হৈ পৰে। কিন্তু বিশ্বজুৰি ৰচিত সকলো ৰামায়ণ মহৰ্ষি বাল্মিকীৰ সৃষ্টিৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হোৱাটো স্পষ্ট। কাৰণ, সমস্ত ৰামায়ণত ৰামৰ কোনো পৰিৱৰ্তন হোৱা নাছিল, স্থান বা তেওঁৰ উদ্দেশ্যৰ কোনো পৰিৱৰ্তন হোৱা নাছিল।
কোনটো ঘটনাৰ লগত সম্পৰ্ক আছে সোণালী মাছ আৰু নল-নীল?
বাল্মিকী ৰামায়ণৰ থাই আৰু কম্বোডিয়ান সংস্কৰণ অনুসৰি ভগৱান ৰামে লংকা বিজয়ৰ সময়ত নল আৰু নীলক সাগৰৰ সিপাৰে এখন দলং নিৰ্মাণৰ দায়িত্ব দিছিল। শ্ৰীৰামৰ নিৰ্দেশত যেতিয়া নল আৰু নীলে লংকালৈকে সাগৰৰ ওপৰেৰে এখন দলং নিৰ্মাণ কৰি আছিল, তেতিয়া ৰাৱণে এই পৰিকল্পনা বিফল কৰাৰ কাম তেওঁৰ কন্যা সুৱৰ্ণমৎস্যক অৰ্পণ কৰিছিল। দেউতাকৰ অনুমতি পোৱাৰ পিছত সুবৰ্ণমাচাই বানৰসেনে নিক্ষেপ কৰা শিল আৰু শিলবোৰ সাগৰত হেৰাই যাবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। এই কামৰ বাবে তেওঁ সাগৰত বাস কৰা তেওঁৰ সমগ্ৰ ক্ৰুৰ সহায় লৈছিল।
ৰামভক্ত হনুমানজীৰ প্ৰেমত কেনেকৈ পৰিল সুবৰ্ণামাচ্?
ৰামকিয়েন আৰু ৰামকেৰ ৰামায়ণত লিখা আছে যে যেতিয়া ৱানৰসেনে নিক্ষেপ কৰা শিলবোৰ নোহোৱা হ’বলৈ ধৰিলে, তেতিয়া হনুমানজীয়ে এই শিলবোৰ ক’লৈ গৈ আছে চাবলৈ সাগৰত সোমাই গ’ল। তেওঁ দেখিলে যে পানীৰ তলত বসবাস কৰা মানুহবোৰে শিল-শিল লৈ ক’ৰবালৈ লৈ গৈ আছে। তেওঁলোকৰ পিছে পিছে গৈ দেখিলে যে এজনী মাছৰ ছোৱালীয়ে তেওঁক এই কামৰ বাবে নিৰ্দেশ দিছে। কাহিনীটোত কোৱা হৈছে যে হনুমানজীক দেখাৰ লগে লগে সুবৰ্ণাচাই তেওঁৰ প্ৰেমত পৰিল। হনুমঞ্জীয়ে তাইৰ মনৰ অৱস্থা অনুভৱ কৰি তাইক সাগৰৰ তললৈ লৈ যায় আৰু সুধিলে তুমি কোন দেৱী? তাই কয় যে মই ৰাৱণৰ ছোৱালী? তাৰ পিছত ৰাৱনে তেওঁলোকক বুজাই দিয়ে যে ৰাৱনে কি ভুল কৰিছে। হনুমানজীৰ বুজাবুজিত সুবৰ্ণমচাই সকলো শিল ঘূৰাই দিয়ে আৰু ৰামসেতুৰ নিৰ্মাণ কাম সম্পূৰ্ণ হয়।
